ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ: Η ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΜΠΑΛΩΜΑΤΟΥ του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα 2015-2016

Η «ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ» ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ

Η Θαυμαστή Μπαλωματού (Κωμωδία
του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (1898-1936)

Διασκευή: Μαρία Μπαλτατζή

Κάθε Σάββατο (Από 30 Ιανουαρίου 2016 έως 23 Απριλίου 2016)

Σημείωμα Σκηνοθέτιδος

Η «Θαυμαστή Μπαλωματού» ανήκει στις κωμωδίες του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Γραμμένη στα 1930-στο θρίαμβο της Δημοκρατίας στην Ισπανία-ανέβηκε από τον ίδιο τον Λόρκα το 1935, τότε που τα σύννεφα του εμφυλίου- το 1936, χρονιά που δολοφονήθηκε και ο Λόρκα-δεν είχαν ακόμα φανεί. Το δροσερό πνεύμα αυτής της λαϊκής κωμωδίας, μας μεταφέρει σε μια κωμόπολη της ισπανικής υπαίθρου της εποχής του μεσοπολέμου και στις διαπροσωπικές σχέσεις των κατοίκων του. Πρόκειται για την ιστορία μιας νέας γυναίκας που αγωνίζεται ενάντια στην κακόβουλη πραγματικότητα της κλειστής κοινωνίας του χωριού και στις συγκρούσεις της με τον κοινωνικό περίγυρο. Ο Λόρκα, πιστεύοντας στη δύναμη και την ομορφιά του λαϊκού θεάτρου, μιλά για τα ήθη και έθιμα του λαού, αλλά και για την πανανθρώπινη αξία της αγάπης.

Σε μια πρώτη ανάγνωση, το έργο, πέρα από τη διάχυτη ιλαρότητα που το περιβάλει, φαίνεται να μην υπόσχεται τίποτε άλλο. Ωστόσο δεν πρόκειται για μια απλοϊκή κωμωδία προσώπων ή καταστάσεων. Μια προσεκτικότερη μελέτη μας οδηγεί να κατανοήσουμε ότι το έργο λειτουργεί ως συμβολισμός πολλών επιπέδων, όπως εξάλλου και ο ίδιος ο Λόρκα αναφέρει στην εισαγωγή του «…Ο συγγραφέας προτίμησε να δώσει στη δραματική του παραβολή το ζωηρό ρυθμό μιας χαριτωμένης γυναίκας του λαού… και το σφράγισε με τη βούλα της λαϊκιάς μαντινάδας και του παραμυθιού». Κατ’ αρχάς, φέρνει στην επιφάνεια όλες εκείνες τις σχέσεις που χαρακτηρίζουν τις μικρές και κλειστές κοινωνίες. Σε πολλές των περιπτώσεων κρίνουμε πρόσωπα με βάση τις φήμες που κυκλοφορούν γι’ αυτά και όχι την πιθανή πραγματική επαφή που οφείλουμε να έχουμε μαζί τους πριν αποφανθούμε για οτιδήποτε. Και το χειρότερο όλων αναπαράγουμε τις φήμες αυτές, σε τέτοιο σημείο ώστε να κατασκευάζουμε «γεγονότα» που στην πραγματικότητα δεν υπήρξαν ποτέ! Εξάλλου και με δεδομένα τα ιστορικά γεγονότα- μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο Λόρκα ίσως προτείνει ότι το παλαιό, το συντηρητικό, θα μπορούσε κάλλιστα «να παντρευτεί» και να προοδεύσει μαζί με το καινούριο, αφήνοντας πίσω τα κοινωνικά στεγανά, τις υπάρχουσες προκαταλήψεις και υποκρισίες. Σχετικά αναφέρει στην εισαγωγή «Αν στον θεατή η μπαλωματού φανεί κομμάτι άγρια και ασσυμάζωχτη, είναι γιατί πάντα της πολεμάει. Πολεμάει με την πραγματικότητα που την περιβάλλει, μα πολεμάει και με τη φαντασία της, σαν γίνει κι αυτή πραγματικότητα…». Στοιχείο συμβολισμού είναι και η απουσία των ονομάτων των ηρώων. Αναφέρονται μόνο με τους κοινωνικούς ρόλους του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζουν και δρουν (Μπαλωματής, Μπαλωματού, Δήμαρχος, Δον, Παλικάρι, Παιδί, Γειτόνισσες Κόκκινη/Μαύρη/Κίτρινη/Μωβ/Πράσινη). Επίσης, ένα ακόμη στοιχείο συμβολισμού είναι και η ενδυματολογική πρόταση του Λόρκα για τις γυναίκες-γειτόνισσες, σε ότι αφορά τη χρωματολογική εκδοχή τους. Ονόματα και χρώματα κοστουμιών παραπέμπουν στη σημαία της Ισπανίας και των επαρχιών της, αλλά και σε συμβολισμούς πολιτικών και κοινωνικών φαινομένων (σοσιαλισμός, κομμουνισμός, φασισμός, εθνικισμός…)

Το έργο εμπλουτίζεται από ποιητικά στοιχεία και παρουσιάζεται ως ένα θεατρικό «παραμύθι» με τραγούδια σπάνιου λυρισμού και συγκλονιστικής ευαισθησίας.

Περίληψη Έργου

Η «Θαυμαστή Μπαλωματού» του Λόρκα είναι μια νεαρή γυναίκα με παιδική αθωότητα. Ζει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη και έχει παντρευτεί με συνοικέσιο έναν ηλικιωμένο μπαλωματή (τσαγκάρη), που άτολμος και υποχωρητικός από χαρακτήρα, παντρεύεται στα πενήντα του χρόνια, επειδή ως τότε φοβόταν τις γυναίκες και το γάμο. Η κοπέλα όμως που παίρνει για σύντροφο της ζωής του, μια δεκαοχτάχρονη και καλοφτιαγμένη χωριατοπούλα, είναι το άκρως αντίθετο του. Ζωηρή και κοινωνική, ιδιαίτερα όταν συναλλάσσεται με τους άντρες, γίνεται επιθετική με τον άντρα της όταν πρόκειται να διεκδικήσει τα δικαιώματα της. Ο αταίριαστος γάμος τους επιβαρύνεται και από την κακόβουλη επέμβαση της γειτονιάς με κουτσομπολιά και ίντριγκες, ότι δηλαδή η μπαλωματού απατά τον μεσήλικα τσαγκάρη με όποιο παλικάρι περάσει απ’ την πόρτα της. Ο σύζυγός της απελπισμένος από την κοινωνική κατακραυγή και τα αρνητικά σχόλια εις βάρος της ηθικής της νεαρής γυναίκας του, αλλά και την κακότροπη συμπεριφορά της απέναντί του, την εγκαταλείπει και εξαφανίζεται. Η κοινωνία του χωριού-ιδιαίτερα οι γυναίκες-κατηγορούν τη μπαλωματού, ρίχνοντας το φταίξιμο σ’ αυτήν για το φευγιό του μπαλωματή συζύγου της. Η μπαλωματού, μετά την εξαφάνιση του άντρα της, μετατρέπει το σπίτι της σε καφενείο για να μπορέσει να επιβιώσει οικονομικά, νοσταλγώντας το λίγο χρόνο που έζησε με τον ταπεινό-αλλά τίμιο-μπαλωματή. Μένει πιστή στον όρκο του γάμου της, περιμένοντας, ως άλλη Πηνελόπη, τον άντρα της, ενώ παράλληλα οργιάζουν οι φήμες ότι είναι μια έκλυτη γυναίκα, χωρίς ηθικούς φραγμούς. Ύστερα από καιρό, ένας πλανόδιος κουκλοθεατρο-παίχτης δίνει μια παράσταση στο καφενείο της γυναίκας του, με θέμα τη σχέση ενός αταίριαστου ζευγαριού. Στο τέλος της παράστασης και αφού βεβαιωθεί για τη μεταμέλεια της μπαλωματούς, της αποκαλύπτει πως είναι ο τσαγκάρης μεταμφιεσμένος. Το ζευγάρι ξανασμίγει και συνειδητοποιεί ότι το ενώνει μια βαθιά αγάπη.

Για την ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ

Μαρία Μπαλτατζή

Σκηνοθεσία-Επιμέλεια Σκηνικών/ Κοστουμιών/ Μουσικής/Σκίτσων

Μαρία Μπαλτατζή

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά)

Παναγιώτης Δημάκης: Δήμαρχος

Αχιλλέας Δημητριάδης: Μπαλωματής

Παντελής Μιχαλακάκης: Δον Κότσιφας

Γιώργος Ιτσινές: Παλικάρι

Ντόλλυ Παπαδάκη: Γειτόνισσα Κόκκινη-Μαύρη

Φανή Χατζημπάρμπα: Γειτόνισσα Κίτρινη-Μενεξί

Ελένη Χειμώνα: Μπαλωματού